Suriye’deki rejim değişikliğinden sonra Türkiye için sorulan en önemli sorulardan birisi, Suriyeliler geri döner mi? Bu soruyu akıl, mantık, bilim çerçevesinde değerlendirmek lazım. Fazla derin tahlillere dalmadan, biraz da empati yaparsak, Suriyeliler geri döner mi?
İçişleri Bakanlığı kayıtlarına göre; “Geçici koruma” kapsamındaki Suriyeli sayısı 2021 yılında 3 milyon 737 bindir.
Doğal olarak o günden bugüne artan ve eksilenler olmuştur. Bu bilgilerin ne kadar doğru olduğu da ayrı bir inceleme konusudur. Çünkü 5 Ağustos’ta İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın açıklamasına göre 729 bin Suriyeli kayıp. Adresinde bulunamamış. Bu kadar insanın ülke içinde kaybı düşündürücü ve magazin konusudur. Demek ki bilgiler sağlıklı ve güvenilir değil.
Yine bakanlığın kayıtlarına göre 19 Eylül 2024’de 3 milyon 92 bin Suriyeli var.
Diğer yandan Suriye’de rejim yıkılmadan önce kişi başına milli gelirden alınan pay 1634 dolardı. Şimdi daha da bozulmuştur. Türkiye’nin bozuk ekonomisine rağmen bu pay 15 bin dolar üzerinde görünüyor. Türkiye için Almanya ekonomisi ne ise Suriyeliler için Türk ekonomisi o oluyor. Suriyeli neden geri gitsin?
Suriyeliler madem ki savaştan kaçmışlardı. İstedikleri rejim geldi. Şimdi kimseye bir diyecekleri yok. Avrupa ülkeleri bu haklı gerekçelerle önlemlerini aldı. Durum biz de aynısı değil. Pek çoğunun oy kullandırma bahanesi ile ucuz yoldan vatandaşlığa alındığı biliniyor.
Türk insanı zaten kendisini zor geçindiriyor. Askıda ekmeğe muhtaç milyonlar varken, sırtında Suriyeli taşıyacak olanakları yok. Suriyeliler hastanelerde öncelikli, ücretsiz. Üniversiteye çocukları sınavsız giriyor (Sayın Ahmet Davutoğlu açıklamıştı) Suriyeli bu konforu bırakıp neden gitsin ki?
Suriye bugünkü haliyle yanmış yıkılmış bir ülke. Özellikle son günlerde fırsattan istifade İsrail ülkenin bütün altyapı tesislerini yerle bir etti. İçme suyu elektrik bile sınırlı. Okullar yıkılmış. Hastaneler yıkılmış İsrail hala yakıp yıkmaya en acımasız şekilde devam ediyor.
Suriyeliler ülkenin en güzel şehirlerine dağılmışlar, sahil boylarında nargile fokurdatıyorlar. Yandaş medya dönmek için büyük bir kuyruk oluşturmuş gibi dönüş fotoğraflarını veriyor. Varsayalım ki 500 bin insan dönmüş olsun, gitmiş mi oluyor?
İstanbul'da 529 bin, Gaziantep'te 429 bin, Şanlıurfa'da 272 bin, Hatay'da 253 bin, Adana'da 216 bin, Mersin'de 202 bin, Bursa'da 170 bin, Konya'da 121 bin, İzmir'de 119 bin, Ankara'da 87 bin, diğer şehirlerde 690 bin Suriyeli yaşıyor.
Suriye’de Emevi Camiinde namaz kılacağız sevdası bu sorunları açtı başımıza. Şimdi Suriyeliler Türkiye’nin en gözde illerinin camilerinde namazını kılıyor. Biz Suriye’ye gireceğiz derken, Suriye bize girdi.
2012 yılı öncesi, 18 milyon nüfuslu Suriye ile ne güzel ilişkilerimiz vardı. Milyonlarca turist geliyordu. Suriye ithalat ve ihracatta en büyük ticaretini bizimle yapıyordu. Aldığımızdan çoğunu satıyorduk. Dostluk maçları yapıyorduk. Ortak bakanlar kurulu toplantıları yapıyorduk.
Bu haliyle kimse kimseyi kandırmasın. Suriyelinin yarısı bile gitmez. Kendimiz ettik kendimiz bulduk. Yanlış üstü yanlış yapmaktan da bıkmadık. Suriyeli neden gitsin ki? Kendi kendimizi kandırmayalım.
