R.SAV. “Sizin en güzeliniz ahlak ve huyu en güzel olanınızdır” buyurdular.
Bir yüzü adamı, öbür yüzü cüdam olandan sakınınız.
UTANMA HİSSİ (HAYA)
“Allah’tan korkmazsan kuldan utanmazsan bildiğini yap” sözü ar, utanma, haya kelimelerini en iyi açıklayan cümledir. 90 sene önce yazılmış ve insanlığa ışık tutan, bin sene önceki dünyanın o günkü halini günümüze taşıyan, acizane bizim de tercüme, tefsir ve günümüz Türkçe ve anlayışına aktardığımız, Çorum Haber’in “Manevi Gündem” başlığı altında 100’den fazla makaleyi yayınlamış olan ve daha da devam edecek bulunan, o zaman dünyanın Amerikası durumunda olan Abbasi devletinin ve önceki Emevi ve daha sonraya Endülüs Emevi Devletini günümüze anlatan Allame Ebu Hasan Maverdi’nin 700 sayfalık büyük eseri Osmanlı Türkçesine ve günümüz kültürüne kazandırmak için kendi yorumu ile sizlere aktarıyorum ve gördüğüm gerçek şudur; olaylar aynı ancak günümüzde gelişen teknoloji, iletişimin getirdiği yenilikler, anlayışlar değişti. İşte biz bu güzel eseri hayatın tümünü zamanların tüm kültürünü içine alan bilgilerini yeni ve anlamlı ve anlaşılır bir ifade ile siz aziz okurlarımıza sunuyoruz ve bu yazı dizimizin 100 makalesi yayımlandı. Gerisini de inşaallah sunacağız.
Bu günkü makalemiz ise “utanma hissi, ar”. Yüzü kızarma. Ar, kadının süsü, erkeğin gündestesidir. Önemlidir.
Bilindiği gibi insan hareketlerinin iyi veya kötü hayır ve şer olarak bir takım manaları, insanın hareketlerinde görünür halleri vardır. Vücut dili dediğimiz görünürlüklerle bunları görürüz ve anlarız. Testinin içindeki sıvı dışına sızdığı gibi insanın içindeki, kalbindeki, beynindeki düşünceler, ahlaki faziletler veya saf niyetler de dışarı yansır. Örneğin; konuşur veya dinlerken yüzünün kızarması, hanımların yüzlerinin pembeleşmesi ona bir güzellik katarken, içindeki ar, utanma, haya duygusunu da çehresine yansıtır. O zaman kişinin ahlak vs gibi durumlarını kendisine sormadan yüzünden okursun. Kişinin kişiliğini sorma, şahidi yüzündedir, denir. Edep, haya kişinin ahlakının belgeleridir, şahididir.
Hz. Muhammed SAV. sükut, sabır ve tahammül iman ağacının iki dalı, kötü söz ve kötü davranış ise iki budağıdır, buyurmuştur. Gözler yalan söylemez, bir ayetle gözlerin hain bakışını Allah cc iyi bilir ayeti de bu psikolojik olayı anlatır. Edepsize en iyi azap sükuttur, denmiştir. Dünya için yüz suyu dökenin hayası-arı azalır. Arını, hayasını yitiren kişiler kötülüğün adayları, hatta ileride uzmanları olurlar ki, o derece dolandırıcı olurlar da yüzlerinde bir ar işareti, kızarıklık olmaz. Yalanı doğru gibi söyler, haramı helal gibi yerler. Kuruş için gözyaşı dökerler. Ağacı koruyan onun kabuğudur. Kabuğu soyulan ağaç kurur, arı olmayan kişi toplumda yaşayan ölüdür.
İnsan üç şeyten utanır.
1-Allah cc. hazretlerinden,
2-İnsanlardan,
3-Kendisinden.
İnsanın birinci derecede utanma hissi Allah cc. hazretlerine karşıdır. Çünkü bütün iyi ve kötü hareketlerin işlendiği anda ve her zaman Allah daima yanımızda ve bizi görüyor, biliyor, melekleri yazıyor, kameramanları film alıyor.
Utanma hissi insanlardandır. Bana ne der ki, bunu senden ummazdık, yazık size gibi suçlandırıcı söz ve tavırlara muhatap olmak çok zordur. Bunlara muhatap olmamak için utanılacak işlerden sakınınız insanın arı, namusudur. İnsanın içindeki vicdanı, özeleştirisi, kendisini denetlemesi ve korunma hissidir.
(SÜRECEK)
