Yüce dinimiz İslamiyet; ferdin, ailenin, toplumun ve toplumların dünya ve ahirette herkesin mutluluğunu amaçlayan, gerçek ve son dindir.

Onun için toplu halde yaşamak zorunda olan insanların ve özellikle de müminlerin huzuru, güveni ve emniyeti için uyulması gereken toplumsal kuralları içerir. Kişilerin toplumsal alanlarda nerede nasıl davranacağını, nerede nasıl konuşacağını, nerede nasıl oturup kalkılacağını sistematik olarak ortaya koymuştur.

Dinimiz, bütün medeni, kültürel görgü kurallarını bizim önümüze sermiştir. Hani derler ya; Alimin yanında diline, arifin yanında kalbine, sofrada ise eline sahip ol. İşte en basit bir meclis kuralı gibi.

Dinimiz akıl ve mantık dini olması nedeniyle, Kur’an’a, sahih hadisi şeriflere, akıl ve mantığa aykırı olmayan, insanın ruhunu okşayan, insana safa veren, tüm yenilikçi toplumsal kurallara da kapısı açıktır. Yeni gelişmeleri geçmişin tecrübeleri, halin durumu ve geleceğin ihtiyaçlarını birleştirip toplumun yararına sunan ilahi bir nizam-kanundur. Böylece örf ve adetler, Kur’an’la-dinle birleşerek bir bütün oluşup insanlığın yararına sunulur ve toplumsal yaşam kuralları böylece ortaya çıkar.

Toplumsal kurallara uymak, cemiyetin huzurunu ve mutluluğunu sağlar. Amaç huzurdur. Bunun için insanlar, özellikle de müminler kişi hak ve hürriyetlerine saygılı yaşamak suretiyle toplumsal kaynaşmanın ve birleşmenin, huzurun temini sağlanmış olur. Kutsal dinimizin güzellikleri de topluma yansımış olur. Bu aynı zamanda bir Kur’an hükmü ve yüce Allahımızın bizlere kutslal emridir. Nedir o: Müminler ancak kardeştirler. Kardeşlerinizin aralarını ıslah edin. Allah’tan korkun. Umulur ki mutluluğa erersiniz. (Hucurat, 10. Ayet)

R.SAV. efendimiz de: “Kardeşlerinize eziyet etmeyiniz. Onlara eziyet verecek şeyleri ortadan kaldırınız. Kimsenin hakkına tecavüz etmeyiniz. Size nimet olarak verilen hak ve hürriyetleri kötüye kullanmayınız. Birbirinizin kederlerine ve neşelerine ortak olunuz. Fitne, fesat, haset, çekememezlik, riyakarlık gibi kötü huyları terk ediniz. Böylece imanınızı olgunlaştırıp bu günün ifadesi ile medeni kültürlü, bilgili olun. Anlayışlı, nazik, sevecen, gülümseyen, yani insanlara pozitif enerji veren insanlar olunuz, gibi tavsiye ve önerileri toplumsal sorumluluklarımızı bizlere hatırlatmaktadır. Bu güzellikleri terk edip toplumsal ahlakı bozucu insanlara, özellikle de çocuklara ve gençlere hal ve hareketlerimizle kötü örnek olacak davranışları da yasaklamıştır.

Bu hususta hepimize görev düşmektedir. Toplumsal yaşam alanlarında, özel yerlerde otokontrol sistemi ile birbirlerimizi uyarmamız emredilmiştir. Bu ikazların insanları incitmeden, kırmadan, dökmeden hassasiyetle yapılmasının önemi Taha Suresinde bildirilmiştir. (43-44-45. ayetler) Bir yanlışı düzeltirken ikinci bir yanlış yapılmamalıdır.

*

Bugün çarşı-pazara, cadde ve sokaklara, parklara, toplu halde oturulan yerlere, toplu taşıma araçlarına, hatta kamu kurum ve kuruluşlardaki halkın saygı ve sevgi ölçülerini aşan davranışlarını baktıkça sosyal davranış, çirkinliklerini görürüz. Avrupa’da köpeklerin, tavşanların bile kırmızı ışıkta geçmeyip beklediklerini görünce bizim güzel insanlarımızın davranış bozuklukları diyebileceğimiz bu durumlarına çok çok üzülüyoruz.

Hani derler ya; herkes evinin önünü süpürürse şehir pak olur, herkes sokağa bir çöp atsa şehir pis olur. Sokaklara atılan sigara izmaritleri kuruyemiş paketleri, kamuya ait yerlerdeki oturakların kırılması, toplu taşıt araçlarının koltuklarının kesilmesi, lüzumsuz sesli konuşmalar, çirkin sözler, dağ başındaymış gibi bağırtılı telefon konuşmaları, yollara tükürmeler, koskoca caddelerde kendinden başka sürücü ve otomobil yokmuş gibi trafik kuralı tanımayanlar daha neler neler... Camilerde namazda oyun havaları çalan telefonlar vs... gibi yüzlerce edeple hayayla bağdaşmayan hareketler bunların hepsi toplumdaki huzuru, güveni, emniyeti sarsan, yıkan yanlışlıklardır.

*

Bunların hepsinin kötülüğünü bilmeyen yoktur. Peki toplumsal ortamı yaşanabilir güzelliklerin sergilendiği bir yer haline nasıl getirebiliriz, ne yapmalıyız? Bunun için sayılan olumsuzlukları genlerimizden silip atmalıyız. Gelecek nesillere temiz doğduğu gibi temiz yaşama kurallarını onların ruhlarına yerleştirmeliyiz. Ailede, okulda, toplumun bütün kesimlerind enitelikli sosyal davranış eğitimi vermeliyiz. Yani bu işin bayşı eğitim, eğitim, eğitim... Başka yolu yok. Dolayısı ile bu da yeterli olmaz. Ahlak ve maneviyat, edep ve haya kültürü şarttır. Sonra toplumsal denetim devlet ve milletin birbirini denetemidir. Allah korkusu, din, iman yaşantısı şarttır. Cenab-ı Hak Kur’an-ı Kerim’inde; “Ey habibim Muhammed SAV. Ümmetine haber ver ki, sizin içinizden doğruya, hayra çağıran, birbirinizi uyaran bir grup bulunsun. Kötülüklerden nehyetsin. İyilikleri emretsin. (Ali İmran, 104. Ayet)

Tefsir alimlerinin beyanına göre, bu ayeti kerime toplumsal denetimin ve otokontrolün fertler için farzı kişeye olduğunu bildirmişlerdir.

R.SAV. bu konuda; “Sizleden biriniz toplumda bir kötülük, bir çirkinlik, bir olumsuzluk görürse onu eli ile düzeltsin. Mani olsun. Ona gücü yetmezse o kötülüğe dili ile mani olsun. Buna da gücü yetmezse ona kalbi ile buguz etsin ve o kötülüğü onaylamasın. İşte bu, imanın en zayıf noktasıdır.” buyurmuştur.

Başka bir sözlerinde ise “Toplumdaki çirkinliklere kimse ses çıkarmazsa o kötülük topluma yayılır. O zaman bela o toplumun hepsine birden gelir. Ey müminler, toplumun güzel olmasını isterseniz önce kendinizi, ailenizi, çocuklarınızı ve gençlerinizi eğitiniz. Güzel ahlak sahibi yapınız” buyurmuşlardır.

Neticede; ulu Allah ,“kendi elinizle kendinizi tehlikeye atmayınız” buyuruyor. Medeni olmak da, bedevi olmak da bizim irademize bağlıdır. Gerisi malumdur.

Selam hidayete tabi olanlara olsun. Amin.