Bugün sizlere ülkemiz insanının en az %50’sinde var olduğuna inandığım bir karakter özelliğinden söz etmek istiyorum. Kısaca, “Uzayan dal bizden olsun” özdeyişinin tersi bir özellik; yani “Benim dalım kısaysa, onunki de kısa olsun, hatta benimkinden de kısa” diye tanımlayabileceğimiz bir karakter yapısı. Önce kısa öykümüzü okuyalım.
“Kumsalda yürüyen adam, avlanan balıkçıya yaklaştığında kova içerisindeki yakalanmış yengeçleri görür. Kovanın üstü açıktır ve kapağı yoktur. Bu durum onu şaşırtır, çünkü yengeçlerin kaçabileceğini düşünür. Balıkçıya sorduğunda ‘Evet; tek bir yengeç olsaydı, kesinlikle kaçardı. Ancak, yengeç sayısı fazlaysa, biri kaçmaya çalıştığında diğerleri onu yakalayıp aşağı çekerler.’ yanıtını alır. Yani tek yengeç kapaksız kovadan rahatlıkla çıkıp kaçabilirken, sayı arttıkça buna izin verilmez. İşte bu durum, Yengeç Sepeti Sendromu’nun çıkış noktasıdır.°±
Filipinliler arasında popüler olan bu kavram, ilk olarak aktivist yazar Ninotchka Rosca tarafından kullanılıyor. “Ben sahip değilsem, sen de olma.”, “Ben başaramıyorsam, sen de başaramazsın.” anlayışıyla açıklanabilen bu özelliğe sahip insanlar bencilce davranıp hırslarını ön plana alarak başarmanın yolunun başkalarını engellemek olduğunu düşünürler. Kısaca, kendileri ulaşamıyorsa, sizin de ulaşamamanız gerekir. Rekabetçi duygularla, hasetlik ve kıskançlıkla çabalarınızın sonuçsuz kalması için çalışırlar ve kendi çizgilerini uzatmak yerine sizinkini kısaltmayı tercih ederler.
Yengeç Sepeti Sendromu, her alanda yaşanabilir. Örneğin, memurluğu bırakıp yolunuza serbest girişimci olarak devam etmek istiyorsunuz veya kilo vermeyi kafaya koydunuz ya da şiir kitabı çıkarmayı düşünüyorsunuz diyelim. Hemen, değişim karşıtı korkak kişilerin caydırıcı eleştirileriyle karşılaşırsınız. Kendi başarısızlık korkularıyla sizin başarma azminizi kırarak girişiminizi baltalamaya ve sizi caydırmaya çalışırlar. “Ne gerek var?”, ”Boş ver.”, ”Zaten beceremezsin, hiç uğraşma.”, “Bu saatten sonra meslek değiştirilir mi?” sözleri kulaklarınızda yankılanır.
Yengeç zihniyetine sahip kişiler, başarıyı yakalayan tanıdıklarını çekemez, bir şekilde çökmelerini bekler. Mutlu anlarda bile eleştirecek noktalar bulabilirler, ama eleştiri duymak istemezler. Empati ve merhametten yoksundurlar. Başkasına yardımcı olmanın, aslında kendine yardımcı olmak olduğunu bir türlü anlayamazlar. “Komşunu kendin gibi sev.” sözü onların kitabında yoktur.
O nedenle, bu tür kişilerin kurbanı durumuna düşmemeye dikkat etmemiz gerek. Bunun yolu da birlikte zaman geçirdiğimiz insanlara dikkat etmekten geçiyor. Çünkü, Jim Rohn’un dediği gibi “İnsan, en çok vakit geçirdiği 5 kişinin ortalamasıdır.”. Aile üyelerimiz, çalışma arkadaşlarımız ve tüm tanıdıklarımız bize Yengeç Sepeti Sendromu yaşatabilir. O nedenle olumsuz düşüncelerle dolu kişilerle birlikte olmak yerine, enerjimizi paylaşabileceğimiz ve birbirimize ilham verebileceğimiz kişilere yönelerek diğerlerinin zararlı etkisinden uzak olalım.
Gün olur da balıkçının kovasına biz de girersek, diğer yengeçlerin bizi hedeflerimizden ve hayallerimizden uzaklaştırmalarına, üretkenliğimizi azaltmalarına izin vermeyelim. Hayatımıza yön verecek olan kişi sadece ve sadece biz olmalıyız; hayatımız, bizim seçimlerimizle biçimlenmeli. Kovaya girmiş yengeç de olsak çıkmayı başarmak bizim elimizde.
Birlikte ve paylaşarak gelişebilmek dileğiyle…
DÜŞÜNEN SÖZLER:
•Birbirini yiyenler bölüşemez bir dağı, birbirini sevenler paylaşırlar bir dalı. MEVLANA
•Dünyada başarı kazanmanın iki yolu vardır: Ya kendi aklından yahut da başkalarının akılsızlığından faydalanmaktır. La BRUYERE
•Rüyanızın gerçekleşmesini istiyorsanız önce uykudan uyanmanız gerekir. A. SİEGTRİED
•Başarının sırrını bilmiyorum ama başarısızlığın yolu herkesi memnun etmeye çalışmaktan geçer. Bill COSBY
•Hiçbir zafere, çiçekli yollardan gidilmez. Başarıya giden yolda, ter vardır, sıkıntı vardır, yorgunluk vardır, yüksek bir irade vardır. M. Kemal ATATÜRK
•Deneyip de başaramayanları değil, yalnızca denemeye bile kalkışmayanları yargıla. Robert FROST
•En güzel intikam alma şekli başarılı olmaktır. Çünkü seni sevmeyen herkesi üzer. LACAN
