"5 Aralık 1934" ülkemiz kadınlarının, Seçme ve Seçilme Hakkı'nın yasallaştığı tarihtir.
****
19. Yüzyıl, tüm dünyada kadınların önce, "Seçme, sonra da Seçilme Hakkı" yönünden, önemli aşamaların yaşandığı ve mücadelelerin verildiği bir dönem olmuş.
Dünya'da ilk olarak, Yeni Zelanda’da seçme hakkı, 1893’de, seçilme hakkı ise, 1918’de verilmiş.
Kadın milletvekillerinin meclise girdiği ilk Avrupa ülkesi, 1907'de Finlandiya olmuş. Bu arada bazı Avrupa ülkelerinde de bu hakkın alınması için, halk oylamaları yapılmış.
Bu oylamalarda "ret" yönünde sonuçlar da çıkmış!Norveç, Danimarka ve İzlanda’nın kadınları, haklarını 1915 yılında elde edebilmiş...
****
Yüzyıllar boyunca kadının hak ve özgürlük arayışları ve hareketleri hep devam etmiş.
Bugün, parlamentolarda kadının temsil edilme oranı, %18 olarak görülmektedir. Dünya nüfusunun yarısını oluşturan kadının temsili, bu oranla, hak ettiği yerdedir denilebilir mi?
****
Ülkemiz kadınlarına baktığımızda, İkinci Meşrutiyet'le başlayan, "Nezihe Muhittin" liderliğinde kadın dernekleri, dergi ve gazeteleri, önemli toplantılar ve gösteriler görüyoruz.
****
Asıl kadın hareketi ise; Kurtuluş Savaşı sonrası Atatürk'ün kurduğu, Cumhuriyet sonrası ivme kazanmıştır. Halide Edip'ler, Sabiha Gökçen'ler, Afet İnan'lar ve belleklerde kalan, kadın hareketi içinde hemen anımsadığımız isimler...
Cumhuriyet’in çağdaşlaşma temeli ana unsuru, "kadın" olmuş. Kadını üretim alanlarının dışında tutmanın akılla bağdaşmadığını, çok önceden bilen ve gören "Atatürk, kadını erkekle eşit yerde görmek istemiş ve mücadele vermiş bir liderdir."
****
Dünya kadınlarının durumlarını inceleyen Afet İnan’ın çalışmalarını, İsmet İnönü, Ekim 1934’de 191 vekille, "Kadına Seçme ve Seçilme Hakkı" içeren bir teklifle meclise sunmuştur.
Kabul edilen öneri, "5 Aralık 1934’de" yasallaşıp yaşama geçmiştir.
****
İlk seçimlerde de meclise, "18 kadın vekil" girmiştir. O yıllarda kadının mecliste temsil oranı % 4 olurken, bugün bu oran %15’le çok da övüneceğimiz bir noktada değildir!
****
İlk meclisin kadınları arasında, Çorum'un da bir temsilcisi vardı. Böyle bir tarihte ilk kadın milletvekili Hasene Ilgaz'ı anmadan geçmek olmaz. 7. ve 8. dönem Çorum Milletvekili Hasene Ilgaz, hem mecliste, hem de sosyal yaşamda, izleri olan kadınlardan olmuş. Kadın dergisi çıkarmaktan, yardım kuruluşları, aşevleri, halkevleri yöneticiliklerine kadar etkin sosyal görevleriyle ve yaptığı söyleşiler, toplantılarla öne çıkmıştır. Ayrıca Kıbrıs konusundaki mücadelesi de bilinmektedir. Lefkoşa’da da bir caddeye adı verilmiştir. Arşiv, tarih ve katalog konularında da önemli çalışmaları vardır.
****
Günümüzde, kadın vekil dünya ortalaması sadece % 18’lere ulaşmıştır. Bu yeterli midir? Elbette ki değildir. Kadınları, yönetime katmak için, pozitif ayrımcılık, kota ve benzeri sistemlerden yararlanılmıştır.
****
Bu sorunların çözümü; öncelikle kadınların bilinçlenmesi ve mücadelesini gerektirir.
Bu yeter mi?
Tabii ki yetmez.
Yol uzun, sorun çok, ama umut ve mücadele ile aşılamayacak, sorun olmayacağını her gün öğreniyoruz.
"Kadına Seçme ve Seçilme Hakkı'nın" verilisinin 89. yılında başta Atatürk'e ve emeği geçenlere saygıyla."
