SİVRİSİNEKLER
Cephede Görülen Başlıca Hastalıklar :
Sıtma: Tüm cepheler ve cephe gerisindeki kapmalarda görüldü. Cibinlik koruması da fayda etmiyordu. Boğaz’daki Başkomutanlıkta çeşitli kalelere dağıtılmış kıtalarda sıtmaya sıklıkla rastlanıyordu. Sivrisinekle mücadele için Dr. Mayer gecesini gündüzüne katıyordu. Önce biriken suları boşaltacak drenaj çukurları açtırıldı.
“Sıtmayı önlemek için drenaj çukurları açtırdım. Böylelikle küçük su birikintileri ile bataklıklar kurutulmuş ve mevcut su kaynakları kirlenmekten korunmuş oldu. Bu nedenle, özellikle de Seddülbahir’deki mevzilerimizi, en öndeki avcı hendeklerine kadar inceledim. Askerlerin yağmurda su altında kalmamaları amacıyla drenaj için öngörüldüğü gibi, her türlü sızıntının giderilmesi için mümkün olan her önlemin alınmasını sağladım.
Ancak bunun yeterli olmadığı yerler veya mümkün olmadığı durumlar vardı. Bunlar hiç de az değildi. Dr. Mayer alışılmadık bir yönteme başvurmak zorunda kaldı. Ateş yakarak sinek kaçırmak durumunda kalıyordu. Ama o günün koşullarında ateş yakarak sinek kovalamaya çalışmanın tek sebebi, yokluğun getirdiği çaresizlikti.
“Bataklık zemin nedeniyle, özellikle Kumkale’deki mevzilerde, sıtmayla mücadele amacıyla drenaj yapılmasına stratejik açıdan olanak yoktu. Bu yüzden Anadolu Grubu komutanına, kale komutanına ve özellikle de Ekselansları sayın Amiral Von Usedon’a karanlık bastığında kamplardan deve at, öküz ne bulurlarsa hayvanların kurutulmuş gübrelerini, küçük kümeler halinde kampa paralel şeklinde dizerek ateşe vermeyi ve sonra üstünü toprakla örtmeyi teklif ettim. En azından, sivrisineklerin büyük kısmı böylece kaçırılabilirdi.
TİFÜS
Tifüsün yayılmasının en önemli nedeni olan bite rağmen bu hastalık çok yaygın biçimde görülmedi. Bunda Dr. Mayer’in çabalarının etkisi vardı. Ancak tifüs hiç görülmüyor değildi. Sıtma şüphesiyle çıkartma birliğinden dönen bir subay, filo komutanına geldiğinde yığılarak yere düşüyor ve bitlendiği anlaşılıyordu. Bu ağır tifüs vakasıydı. Buna rağmen başarı sağlanmış ve tifüs görülmesine rağmen salgın haline gelmesi önlenmişti. “Bit felaketi halen yaygın. Şimdiye kadar tifüs ve ateş nüksetmesinin kökeni olan meskün yerlerde yapılan titiz gözlemler sayesinde, ordunun korunmasında başarılı olunmuştur. Birlikler, kolayca kurulabilen seyyar fırınlarda giysilerini bitlerden temizlemeleri konusunda defalarca uyarılmışlardır. Bazı birlikler emre uymuştur. Bit her yerdeydi. Daha önce ifade edildiği gibi siperler birbirine yakın mesafede idi. Askerler aylarca yıkanmıyor, çamaşırlarını değiştirme imkânları yoktu. Seyyar fırınlar kuruluyor, giysilerin bitlerden temizlenmesi amaçlanıyordu. Ancak aylardır ölümle iç içe yaşayan askerler bu duruma aldırmıyorlardı.
Onlara göre ölümden başka çare yoktu.
İSKORBÜT
C vitamini eksikliği yüzünden dişeti kanamaları, dermansızlık, zayıflık gibi belirtilerle kendini gösteren bir hastalık.
Mart ayında, 5. Ordu’da yetersiz beslenme nedeniyle büyük bir iskorbüt salgını görüldü. Buna karşı Dr. Mayer, özellikle bol miktarda yeşil sebze ve salata tüketimini sağlayarak, mücadele etti. Yaklaşık 1000 vakaya ulaşan salgını hızla önlemeyi başardı. Ancak bir Türk askeri şöyle diyordu: “Onların yiyecek istihkakları bizimkilerden büsbütün başka, sabahları kaşar peynirinden reçeline kadar veriliyormuş. “Öğleye doğru geriden ekmek ve yemek mekkereleri geldiler. Askerler, gelen kurtlu bakla yemeğini, karavanalara aldıktan sonra, intikam alır gibi, bu yemekleri nasıl tarlalara doğru fırlatıp döküyorlar, hâlâ kurtlu bakla” diye bağırıyorlardı. DİZANTERİ, KOLERA, AŞI
“Ağustos ayının sonlarına doğru, birkaç gün içinde 500 vakaya ulaşan dizanteri salgını ortaya çıktı. Hastalığa yakalanmış bir alayın tümüne, bol miktarda killi toprak yedirerek önlemeyi başardım. “
İlaç yokluğunda killi topraktan medet umuluyordu. Ancak Dr. Mayer’in çalışmaları sonuç veriyordu. Hiç olmazsa yeni gelenler için aşılama yapılabiliyordu. Sonuç Çanakkale Savaşı’nda sağlık işlerinde herhangi bir aksaklık görülmemiştir. İlk günlerde sağlık personeli yetersizliğinden şikayet edilmiş ise de bu konu kısa bir süre içerisinde çözümlenmişti. Sağlık malzemesi de seferi kadrolarına göre tamdı.
(SÜRECEK)
