İş için uygun olduğu tespit edilen elemanın istihdamı ve iş başı eğitimlerinin tamamlanması ile her şeyin bittiği o elemandan azami performans alınabileceği düşünülmemelidir esas iş bundan sonra başlayacaktır.
İş başı yapan çalışanların ilk günlerinin acemiliği ve adaptasyonu geçtikten sonra esas iş olan motivasyon konusu devreye girer.
MOTİVASYON:
Konunun tanımı “işe yoğunlaştırmak, iş ile yoğurmak” şeklinde düşünülebilir. Çalışanların motivasyonu konusunda çok fazla tez ve veri mevcuttur, kısa başlıklar altında bunların analizini yapmadan önce hemen belirtmeliyim ki bu işlerin basit bir formülü yoktur, konu insan yönetmek olduğunda birçok faktör ve değişken işin içine girer. Her biri belirleyici olan bu değişkenlerin insandan insana değiştiği her bireyin farklı karakter ve beklenti içerisinde olduğu, birini motive eden bir davranışın diğerini olumsuz etkilediğini unutmamak gerekir. Zaten daha basit olması beklenmeyen insan kaynakları ve yönetiminin bir bilim dalı olarak benimsenmesinin temelinde de bu değişkenlik yatmaktadır.
Şimdi motivasyon konusundaki çeşitli tez ve antitezleri analiz etmeye başlayabiliriz:
1. İdareci yönlendirmesi
Burada ki temel düşünce “çalışanların; yöneticileri tarafında yönlendirilmedikleri takdirde ve yine yöneticiler tarafından kontrol edilmedikleri zaman en az çalışmayı tercih edecekleri ve bundan da en yüksek karşılığı ve kazancı bekleyecekleri düşünülmektedir” kimi zaman ve kimi işlevlerde bu düşünceyi doğru çıkaracak verilere rastlanmaktadır ancak yöneticilere bu gücü atfetmenin insan yaratıcılığını pasifize ederek bu beklentinin güçlenmesine yol açtığı düşüncesinde olduğumu belirtmeliyim insan faktörünün kendi içerisinde olan gücünün açığa çıkarılmasında yöneticinin katkısının olacağı bir vakıadır ama salt yöneticiye bu gücün temsilini vermenin her şey olmayacağı düşüncesindeyim.
2. Çalışanın kişiliği
Yukarıda yer alan düşünceye karşı geliştirilen bir tez olarak “ çalışanlara daha insancıl yanaşılmasını. Ancak vasat çalışanların aslında tembel olduğu kabul edilerek bunun doğuştan olmadığı bunun sebeplerinin organizasyonlardan kaynaklandığı düşünülmelidir”. Doğru ve yanlış yönlerini bir arda barındıran bu tez içerisinde çalışanların becerilerini iş ve işlemler sırasında artırabileceği bunun kendisine ve işletmeye katkı sağlayacağı fikri tamamen doğru bir yaklaşım olmakla birlikte iş dışında beceri ve yetenekleri bulunan kişilerin bunu açığa çıkarma konusundaki girişimlerin izah edilmemesi bana göre bu tezin eksikliği durumundadır çünkü güç ya da yetenek bazı insanlarda doğuştan var olabilir bunu açığa çıkarma konusunda bilgi ve tecrübe sahibi olmayabilirler salt insani davranışlar bu gücü açığa çıkarma konusunda yeterli değildir bunu ortaya çıkaracak ehil ellerin ve yönetsel becerilerin kullanılması gerekecektir.
3. İnsan ihtiyaçları
Bir başka tez de insan ihtiyaçları sıralamasının motivasyonu etkilediği düşüncesidir. Buna göre: “Yöneticilerin insan ihtiyaçlarını bildiği veya bilmesi gerektiği bunları karşılayarak çalışanların motive edilmesi halinde verimliliğin artacağı düşünülmekledir” Evet insanlar ihtiyaçları için çalışırlar ve tatmin edildikçe mutlu olurlar ancak bu tezde eksik olan ihtiyaçların sıralamasındaki yapılanmanın ne oluğu bu sıralamanın her insan için aynı olmayacağı konusudur. Kimileri maddi doyum beklerken kimileri manevi doyum peşinde olabilir yöneticilerin ehliyetlerinin bu konuda yeterli olacağını baştan kabul etmek ise tezin eksikliğini ortaya çıkarmaktadır.
Sonuç olarak bu konudaki analizlere devam edeceğim ama şunu belirtmeliyim ki insanı yönetmek fikri uygulamaktan daha kolaydır. Bu nedenle icraat sırasında yetersizliklerin tespit edilmesi ve bunların telafisi istenen başarıya bir adım yaklaştıracaktır

Not: Makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun haber vermek koşuluyla kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.