Orhan Gazi, Osman Gazi’nin oğlu olup, Osmanlı Beyliği’ni devlete dönüştürecek ve adını bölgede her tarafa yayacak olan liderdir.
Bu nedenledir ki beylikten devlete giden yol da Orhan Gazi tarihimiz açısından önemli isimlerden birisidir. Bende bu hafta Orhan Gazi'nin hayatına kısaca köşemde değinmek istedim.
Devlet olma yolunda insanların hırslarından arınıp, birbirlerine gösterdikleri tevazu ve anlayışında ne kadar önem arz ettiğini göstermesi açısından önemli buldum ve siz değerli okuyucularım ile paylaşmak istedim. Ümit ediyorum ki beğeneceksiniz.
* * *
OSMAN GAZİ’NİN OĞLU ORHAN GAZİ’YE VASİYETİ...
Osman Gazi, vefatından önce etrafındakilere Orhan Gazi'yi yerine tayin ettiğini bildirdi. Evlatlarına ve kumandanlarına, (1) Orhan Gazi’ye itaat edip, O’na biat etmelerini emretti. Ardından Orhan Gazi’ye, Osmanlı Devleti’nin temel harcı mahiyetindeki şu vasiyet ile son ikazlarını yaptı:
“Oğul! Biricik vasiyetim şudur ki, Allah buyruğundan başka bir iş işleme! Bilmediğini ehlinden sorup öğren! İyice öğrenmediğin bir şeyi yapmaya kalkışma! Askerlerine in’âm ve ihsanını eksik eyleme! Bil ki insan, ihsanın kuludur.
Oğul! Din işlerini her şeyden öne al! Çünkü bir farzın yerine getirilmesini sağlamak, din ve devletin güçlenmesine sebep olur! Bunun için ulemaya hürmette ve onların hakkına riayette kusur etme ki, şeriat işleri düzgün yürüsün!
Nerede bir ilim ehli duyarsan, ona rağbet et; ikbal ve yumuşaklık göster! Ancak dini gayreti olmayanları, sefih hayat yaşayanları ve tecrübe edilmeyen kimseleri, sakın devlet işine yaklaştırma! Zira yaradanından korkmayan, yaradılanlara merhamet etmez!
Zulüm ve bid’atlardan son derece uzak dur ki, seni yıkılışa sürüklemesin!.. Bil ki bizim mesleğimiz, Allah yoludur ve maksadımız da O’nun dinini yaymaktır. Bizim davamız, kuru bir kavga ve cihangirlik davası değil, Allah’ın dinini yüceltmektir!. Cihadı terk etmeyerek ruhumu şad et!..
Oğul! Benim hanedanımdan her kim doğru yoldan ve adaletten ayrılırsa, mahşer günü Peygamberimizin şefaatinden mahrum kalsın!..
Oğul! Allah rızası için devlet hizmetlerinde ömrünü tüketen sadık adamlarına daima vefakar ol! Onları gözet! Vefatlarından sonra da onların ailelerini koru!.
Devlete manen güç veren fazilet sahibi Salih âlimlere hürmet, ikram ve ihsanda bulun. Diğer bir ülkede olgun bir âlimin, bir arifin, bir velinin bulunduğunu duyarsan, onu nezaket ve tazimle memleketine davet et! Din ve devlet işleri, onların bereket ve himmetleri ile istikametlensin!
Sakın orduna ve zenginliğine mağrur olma! Benim şu hâlimden ibret al ki, şu anda güçsüz bir karınca gibiyim. Hiç lâyık olmadan, Allah’ın birçok lütuflarına mazhar oldum!..
Sen de benim yolumdan yürü!. Allah’ın ve kullarının hakkını gözet! Beytülmaldeki gelirin ile kanaat et! Devletin zaruri ihtiyaçlarının dışında sarfiyatta bulunma! Senden sonra gelecek nesil, seni kendilerine örnek alsın! Zulme meydan verme! Daima adalet ve insaf üzere ol! Her türlü işinde Allah’a sığın, O’ndan yardım iste ve O’na iltica et!.”
“BEYLİK SANA YARAŞIR”...
Bu sözlerle de bizzat Osman Gazi tarafından beyliğin başına getirildiği tekrar te’yîd edilen Orhan Gazi, babasının vefatından sonra riyaset yükünün ağır mes’ûliyetinin idraki ile büyük bir asalet ve nezaket göstererek onu ağabeyi Alaeddin’e teklif etti:
“–Babamın bıraktığı tahta buyur sen otur!..” dedi.
Tarihte eşine çok ender rastlanan bu tahta davet teklifi üzerine ağabeyi Alaeddin de, kendisinin almış olduğu manevi ve yüce terbiye icabı gerçeği takdir ederek:
“–Hayır! Cennetmekân babamız bu vazifeyi sana tevdi buyurdu. Onun dua ve himmetleri senin üzerindedir. O, kendi zamanında seni nasıl askerin başına serdar yaptıysa, şimdi dahi aynı vazife senindir; beylik sana yaraşır…” dedi.
OSMANLI DEVLETİ’NİN ANAYASASI...
Yukarıda zikredilen Osman Gazi’nin oğluna vasiyeti, 620 senelik cihan-şümul bir devletin adeta anayasası olmuştur.
Orhan Gazi, babasının bu yüce nasihatlerini bir hayat düsturu olarak daima canı gönülden tatbik etmiştir. Bunun bir bereketi olarak da, kendisine, babasının bıraktığı vatan topraklarını altı kat genişletmek, yani 16 bin km²’den otuz üç yıllık padişahlık müddeti sonunda 95 bin km²’ye ulaştırmak nasip olmuştur.
* * *
İnternet üzerinden yaptığım araştırmada edindiğim bilgilerin doğruluk derecesinin ne kadar olduğunu kestirmek pek mümkün değil ama 692 yıl önce yaşanmış olan örnek alınacak iktidar değişiminin bayramdan sonra ve de seçimden önce okuyucularıma sunmanın şık olacağını düşündüm.
En güzel günler sizlerin olsun.
(1): http://www.islamveihsan.com/?s=orhan+gazi
