Nutuk’tan:
Efendiler,
Bu tarihlerde güney bölgelerimizde de bizi ciddi bir şekilde uğraştıran önemli isyanlar baş gösterdi.
Milli aşiret reisleri;
Mahmut, İsmail. Halil, Bahur, Ahdurrahman Beyler,
Güney’de düşmanlarla gizli temas ve irtibat kurduktan sonra,
Siirt’ten Dersim olaylarına kadar,
Bütün aşiretlerin reisleri sıfatını takınarak o bölgeye hükmekmek ve reislik etmek davasına kalkıştılar.
Fransızlar,
1920 senesi Haziran’ının başında,
Urfa’yı ikinci defa zapt etmek maksadıyla hareket ettikleri zaman,
Milli aşiret de Siverek yönünden ilerledi.
Buna karşı o bölgede bulunan beşinci tümenimiz vazifelendirildi.
Bu tümen o bölgedeki milli kuvvetlerimizle de takviye olundu.
19 Haziran 1920 tarihinde,
Birliklerimizin takibi altında,
Güney doğu yönünde düşman bölgesine kaçmaya mecbur edildi.
Bu aşiret, bir müddet düşman bölgesinde hazırlandıktan sonra,
25 Ağustos 1920’de üç bin atlı ve develi ve bin kadar piyadeden ibaret bir kuvvetle tekrar topraklarımıza geçti.
Viranşehir civarına geldi.
Asiler aman dilemek maksadıyla geldiklerini söyleyerek o bölgedeki komutanlarımızı kandırarak,
Tedbir almakta ihmale sevk ettiler.
Bu sırada,
O civarda, dağınık halde bulunan müfrezelerimize hücum ederek,
Onları mağlup ve 26 Ağustos 1920’de Viranşehir’i işgal ettiler.
Haberleşme ve bağlantımıza engel olmak üzere de o bölgedeki bütün telgraf hatlarını kestiler.
Ancak 15 gün sonra,
Beşinci tümen;
Siverek, Urfa, Resulayn ve Diyarbakır’da bulunan birliklerinden gönderilen bölükleri ve bize bağlı aşiret kuvvetleri asileri mağlup edebilmişlerdir.
Takip olunan milli aşiret tekrar güneye, çöle kaçtı.
Efendiler,
Güney’de milli aşireti isyanını bastırmaya çalışırken,
Afyonkarahisar bölgesinde Çopur Musa adında bir adam da başına topladığı kuvvetle, askerleri ordudan kaçmaya teşvik ve millete, askere gitmemeyi telkin ediyor.
Çopur Musa 21 Haziran 1920 tarihinde Çivril’i bastı.
Gönderilen kuvvetler karşısında kaçtı ve Yunan ordusuna katıldı. (NUTUK. 1000 Temel Eser. Milli Eğitim yayını. C: 2. S: 2021. 1973. İstanbul)
06.06.2022 – Ankara
