R.SAV.e bir kişi geldi, “bana nasihat et” dedi. R.SAV. “insanlardan, aile ve devlet büyüklerinden utandığın gibi Allah’tan utan ki şeytan ve nefsinden korusun” buyurdular. Yani, ar, utanma insanın niyeti ile ilgilidir. Niyeti eyleme dönüşmekten engelleyen en iyi koruyucu insandaki utanma duygusudur. R.SAV. “bir insanda hayanın azlığı küfürdür, sakının” buyurmuştur.
Allah’tan korkmazsan, insanlardan utanmazsan istediğini yap, kork korkmazdan, çekin utanmazdan denmiştir. Yani, Allah’ın sorgusundan korkmayan insanlardan utanmayanlar her kötülüğü yapabilirler, sakının. Açıktan açığa fenalık yapanlar, günahtan korkmayanların haya damarı ar ve namus duygusu ölmüştür.
Usta hırsız hırsızlığını özene bezene anlatır. Onunla övünür. Utanmayana meşhur olmak istersen haşa git de zemzem suyuna işe demişler. O zaman seni arsızlığın ile herkes bilir. Günümüz insanlarının belki çoğumuzda bu ar işi dumura uğramıştır, dikkatle önlem alınmalıdır.
İNSANI YÜCELTEN EN BÜYÜK ÖZELLİK AHLAK VE HUY GÜZELLİĞİDİR
Güzel kelimesini telafuz etmek bile güzel. Allah güzeldir. Güzeli sever. Allah pak ve temizdir, temizi sever. Bedeni-fiziki güzellik solar, pörsür, ama ahlak ve huy güzelliği solmaz. Bedeni-fiziki güzellik günden güne azalır, huy ve ahlak güzelliği yaşlandıkça çoğalır. Namuslu, ahlak ve huy güzeli olanlara güzel huy, temiz ahlak haneni, malını, ömrünü ziyade eder. Kötü huy ve kötü alışkanlık yani kötü ahlak bedeni ve malı yıpratır, çirkinleştirir. Huyu güzel, ahlakı temiz olanların düşmanı az, dostları çok olur. Güzel huy rızkı çeker. Kötü huy rızkı iter.
R.SAV. efendimiz, “benim yanımda olanınız huyu ve ahlakı güzel olanınızdır” buyurdular. (Buhari Şerif)
Güzel huy geçim ve sevecenlik kazandırır. Güleryüz tatlı dil yılanı deliğinden, kötü huy ve öfke insanı dinden çıkarır. Cennet güzel huy ve ahlak güzelliği sıfatını taşıyanlarla doludur. Cehennem ise küfür ehli ve nankörlerle doludur.
Ekşi surat, karanlık yüz zehirdir, öldürür. Tatlı dil ise insana neşe verir ve güldürür. Her şeyin bir kuralı ve hududu var. Güzel huy soytarılık sölpüklük, hafiflik, yaltaklık değildir. İnsanların en kötüsü iki yüzlü şerlilerdir. (Hadisi Şerif) İki yüzlü, iki dilli, iki dinli münafıklardır.
HUY GÜZELLİĞİ
Genellikle huy, tabiat, mizaç ve ahlak anlamında kullanılır. İyi huy, kötü huy genellikle yaratılıştan gelen insanın genlerinde bulunan davranış şekilleri olarak dışa yansımasıdır. Huyun terbiyesi mümkündür. Sonradan geçen huya ahlak da denir. Tedbili ahlak caizdir. Yani ahlakın düzelmesi olasıdır, mümkündür. Ama genlerden doğadan gelen huyun tebdili zordur. “Can çıkar, huy çıkmaz. İnsanın 7’sinde ne ise 70’inde odur” sözü bunu ifade eder. Yani huy ve ahlak üvey kardeş gibidir. Yani asılları birdir. Huy, öz, ahlak, üvey evlat gibidir. Demek ki huyun tebdili or, ahlakın değişmesi eğitimle mümkündür. Bu konuda huyun asıl olduğu, ahlakın zait (sonradan eğitimle elde edilmesi) huyun asıl olduğunu belgeleyen şu hikaye belirleyici bir özelliktir. Aslı azmaz, bal kokmaz. Kokarsa çökelek kokar onun da aslı ayrandan olduğu için.
Hikaye şudur: Padişah vezirlerine sormuş; Huy mu asıldır, terbiye mi, ahlak mı? Bunu bana ispat edin, demiş.
(Sürecek)
