Türkiye'de elektrik arz güvenliğini sağlamak ve üretim santrallerinin sürdürülebilirliğini desteklemek amacıyla uygulanan kapasite mekanizması kapsamında ayrılan ödenekler, 2024'te bir önceki yıla kıyasla 3 katına çıkarken desteklerden en çok payı doğal gaz santralleri aldı.
AA muhabirinin Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) verilerinden yaptığı derlemeye göre, yıl boyunca yapılan toplam ödemenin 8,09 milyar liralık kısmı doğal gaz santrallerine ayrılırken yerli kömür santrallerine 4,53 milyar lira, ithal ve yerli doğal gaz santrallerine 218 milyon lira, ithal ve yerli kömür santrallerine ise 157 milyon lira tahsis edildi.
Geçen yıl doğal gaz santrallerine yönelik en yüksek destek ödemesi 1,21 milyar lira ile aralıkta gerçekleşirken yerli kömür santrallerine yönelik en büyük ödeme 653 milyon lira ile ağustosta yapıldı.
Ülke genelinde 2023'te yaklaşık 4 milyar lira ödeme yapılırken bu tutar geçen yıl yüzde 225 artarak yaklaşık 13 milyar liraya ulaştı. Böylece, söz konusu dönemde kapasite mekanizması destekleri 3 katına çıktı.
Kapasite mekanizması destekleri, enerji güvenliğine katkı sunuyor
Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD) Yönetim Kurulu Başkanı Cem Aşık, AA muhabirine, kapasite mekanizması desteklerinin santrallerin sürdürülebilir bir şekilde faaliyet göstermesine katkı sağladığını ve enerji arz güvenliğini desteklediğini ifade etti.
Aşık, enerji sektörünün iklim değişikliğiyle mücadele doğrultusunda büyük bir dönüşümden geçtiğine dikkati çekerek, son 20 yılda yenilenebilir kaynaklara yapılan yatırımların hızla arttığını söyledi.
Türkiye'nin 116 gigavatı aşan kurulu gücünün yaklaşık yüzde 59'unun yenilenebilir enerji kaynaklarından oluştuğuna işaret eden Aşık, "Bu kaynaklar, 2024'te elektrik üretiminin yüzde 47'sini, yani neredeyse yarısını karşıladı. Ancak yenilenebilir enerji yatırımlarında asıl artış bundan sonra olacak. Bakanlığımız, 2035'e kadar rüzgar ve güneş santrallerinin toplam kapasitesini 120 gigavata çıkarmayı hedefliyor." diye konuştu.
Aşık, öte yandan payı gittikçe artan yenilenebilir enerji santrallerinin şebekeye entegrasyonunda bazı teknik zorluklarla karşılaşıldığını belirterek, şöyle devam etti:
“Güneşin veya rüzgarın her an emrinize amade olmaması, çeşitli hava olayları sebebiyle üretimde görülen dalgalanmalar, sistem ataletinin düşmesi gibi durumlar üstesinden gelinmesi gereken konulardan birkaçı. Yeni gelişen ve yaygınlaşan dijitalleşme, akıllı şebekeler, talep tarafı katılımı, mikro dengeleme ve depolama gibi teknolojiler bu konuda yardımcı olmaya aday ancak bugün itibarıyla kendi başlarına yeterli ve uygun maliyetli değiller."
Bu nedenle, yenilenebilir enerji santrallerinin şebekeye daha etkin entegre olabilmesi için esnek üretim kabiliyetine sahip doğal gaz ve barajlı hidroelektrik santralleri ile baz yük sağlayan kömür santrallerinin kritik rol oynadığının altını çizen Aşık, "Bugün bu santraller olmadan yenilenebilir kaynakları tek başına güvenilir şekilde sisteme entegre etmek mümkün değil." dedi.
Aşık, doğal gaz ve yerli kömür santrallerinin de maliyet baskısı altında zaman zaman zorlandığını belirterek, kapasite mekanizmasının bu riskleri bertaraf etmek amacıyla devreye alındığını söyledi.
Yıllar içinde bazı değişikliklere uğrasa da mekanizmanın temel amacının, piyasa fiyatlarının santral maliyetlerinin altında kaldığında aradaki farkı dengelemek olduğunu anlatan Aşık, "Kapasite mekanizması destekleri, enerji arz güvenliği açısından kritik rol oynayan santrallerin sürdürülebilir şekilde faaliyet göstermesini sağlıyor." ifadesini kullandı.
