Saygıdeğer Tayyar Kerman Öğretmen 28 Kasım 1999 tarihinde vefat etti. O benim hem öğretmenim hem de “Sanat Dostları” toplantılarımızda kendisinden çok şey öğrendiğimiz ve yararlandığımız sanat dostumuzdu. O, toprağa düşeli 23 yıl oldu. Aramızdan ayrılışının yıldönümünde onu rahmet ve saygıyla anıyor; yeri cennet olsun, ışıklar içinde uyusun diyoruz.
Vefatı sonrası yazdığım yazıyı da anısına saygılarımızla yeniden yayımlıyoruz.
TAYYAR KERMAN ÖĞRETMEN
(1922-28.11.1999)
Sevgili Tayyar KERMAN öğretmeni 28 Kasım 1999 günü yitirdik. Öldüğünde 77 yaşında idi. O, ömrünü eğitime, kültüre ve sanata adamış bir güzel insandı. Ağabeyimiz, öğretmenimiz, candan bir sanat dostumuzdu. Yitimiyle ardında bıraktığı boşluk doldurulamayacaktır.
O, 1922’de Çorum’da doğdu. İlk ve ortaokulu Çorum’da, ilköğretmen okulunu da Sivas’ta okudu. (1946 yılına değin Çorum’da lise düzeyinde okul yoktu.) İki yıl Çorum köylerinde öğretmenlik yaptıktan sonra, Gazi Eğitim Enstitüsü’nü bitirdi. 1946’dan 1953’e değin Samsun’da Türkçe öğretmenliği yaptı. Sonra Çorum’a geldi. 1953-57 yılları arasında Kıbrıs’ta, Baf Kurtuluş Lisesi’nde Türkçe-edebiyat okuttu. 1961 yılında Çorum İlköğretmen Okulu’na atandı. Sonra bu okula müdür oldu. 1970 yılında da atandığı Milli Eğitim Bakanlığı’nın çeşitli kademelerinde görev yaptı. Buradan 1981 yılında emekli oldu. Çorum’a yerleşti. Hizmet süresi 37 yıldı.
1995 yılından ölümüne değin Çorum’da etkin olarak Sanat Dostları toplantılarının içinde oldu. Birikimlerini bizlerle paylaştı. Son zamanlarda sağlığındaki düzensizlikler, O’nu zaman zaman sanat toplantılarına katılmaktan alıkoymuştu. O yine de bu toplantıların tamamına katılmak için çaba gösteriyordu.
Birlikteliğimizin adı olan “Sanat Dostları”, sevgili Tayyar Kerman’ın önerdiği adlardan birisiydi. Bu ad zamanla tuttu, benimsendi. Kısaca söylemek gerekirse, birlikteliğimizin ad babası Tayyar Kerman öğretmendi.
O üretimlerini hem bizlerle, hem de yerel basında okurlarıyla paylaşmaktan büyük haz ve mutluluk duyardı. “Yazılıkaya”nın mutfağında da birlikte olmuştuk onunla. O, amatör bir ruhla yazdığını söylese de, yazdıkları usta işi, yetkin yapıtlardı.
Benim Çorum İlköğretmen Okulu sınavlarına girdiğimde okul müdürü idi. Aynı zamanda Türk dili ve edebiyatı öğretmeni idi. Sınavlarda kendi derslerinden aldığım yüksek notlarla dikkatini çekmiştim.
Yıllar sonra Çorum Haber gazetesinin kültür sanat eki Yazılıkaya’nın mutfağında birlikte olmuştuk. O kadar alçakgönüllü bir kişiliği vardı ki dergide yayımlanması için getirdiği yazılar için; “Beğenirseniz dergiye alırsınız, beğenmezseniz elersiniz. Öğretmenimin yazısıdır diye ayrıcalık yapmayın,” derdi.
“Aman Hocam nasıl eleriz diyecek olsam.”
“Bal gibi elersiniz. Çünkü boynuz kulağı geçti” diye beni onurlandırırdı.
Çünkü gelen yazıları Gazetenin Genel Müdürü Mehmet Yolyapar ve şair yazar arkadaşımız Gazanfer Eryüksel’le birlikte seçip; yazım kuralları açısından da gözden geçirerek yayımlanmasını sağlıyorduk.
O, amatör bir ruhla yazdığını söylese de yazdıkları usta işi yetkin yapıtlardı. Yaşasaydı, yarım kalmış çalışmalarını da tamamlayacak Türk edebiyatına yeni ve özgün yapıtlar kazandıracaktı. Ama olmadı.
TAYYAR KERMAN’IN YAPITLARI
Bugün elimizin altında bulunan üç özgün yapıt, O’nun bu alandaki yetkinliğinin en açık kanıtıdır. Yaşasaydı, yayımlayacağı ve yazacağı yapıtları vardı daha. Özellikle son iki yapıtı, öğretmen ve öğrenciler için başvurulacak kaynak kitaplardır. Bunların değeri zamanı aşacaktır.
Basılı üç kitabı şunlardır:
Manzum Denemeler
Çorum Ağzından Derlemeler
Ünlü Deyimlerin Yorumları ve Öyküleri
Şimdi sadece Manzum Denemeler kitabından söz ederek yazımı noktalamak istiyorum.
MANZUM DENEMELER
Tayyar Kerman Öğretmen’in ilk kitabı “Manzum Denemeler” adıyla, 1991 yılında Çorum’da basılarak okuruyla buluşmuştur. Bu şiir kitabı 64 sayfa olup, içinde 33 tane manzum deneme vardır.
Kitabın önsözünde şöyle diyor Kerman Öğretmen:
“Edebiyatın düz yazı türü olan denemeler hemen hemen her konudaki bir düşünceyi, bir görüşü fazla derinleşmeden yorumlar. Kendisi ile birlikte okuyanı da düşündürür.
Bu kitapta yer alan metinler de bir denemedir. Aynı zamanda öğretici niteliktedir.
Serbest ölçüyle manzum yazılmış ve yalın bir anlatım biçimi öngörülmüştür.
(.....)
Ben, bu yazılarımda düşüncelerin şiirini yazmayı denedim. Onun için adına “Manzum Denemeler” dedim.
(.....)
Kitapta yer alan tüm şiirlerin ana teması ve olaylara bakış açısı, ilk sırada yer alan “Demokrasi Nedir?” şiirinde özetlenmiştir. Bunun dışında değişik bir yorum yapmak gerçeği yansıtmaz.”
Sevgili Abdullah Ercan Hocamız da, Manzum Denemeler’i şöyle değerlendirmiş, kitabın arka kapağındaki yazısında.
“Tayyar Kerman, mesleği gereği yaşamı boyunca edebiyatla, şiirle iç içe oldu. Hem okuttu, hem yazdı. Şiirlerinde geleneksel “Edebi Sanatlar”a yer vermedi. Şiiri resim (tasvir)den; müzik (ahenk)ten ayrı tuttu. Şairaneliğe özenmedi. Bunların yerine sadeliği, basitliği, yalınlığı yeğledi. “Bir gün gelece, şiir sadece kafayla okunacak“ diyen Paul Aluard’ı doğrularcasına yüreğe (duygu) değil, kafaya (akıl) seslendi. Bu şiirlerin çoğunda, kişiyi hem gülümseten, hem düşündüren ince bir alay (ironi)a yer verdi.”
Manzum Denemeler’inden bir örnek veriyoruz.
Kendime Öğüt
Kendini küçük görme,
İnanıverirler sonra.
O zaman haraptır işin.
Sakın dev aynasına bakma.
İnanıverirsin sonra.
Neysen osun.
Vücut ve ruh gemisinin kaptanı…
Aman dikkat!
karaya oturmasın.
Yaşasaydı, yarım kalmış çalışmalarını da tamamlayacak, Türk edebiyatına yeni yapıtlar kazandıracaktı. Ama olmadı. Ne yazık ki böyle nice değerler, en verimli dönemlerinde arkalarında doldurulmaz büyük bir boşluk bırakarak ansızın gidiveriyorlar. Yeri cennet olsun, Işıklar içinde uyusun.
3 Aralık 1999
Eksöz:
Tayyar Kerman Hoca, 1984 yılında EDEBİYAT ANITLARI –KLASİKLERDEN SEÇMELER adlı bir yapıt hazırlar. Kendisi bunu kitaplaştırmaya fırsat bulamaz. Evlatları Tülin Kerman Esen ve Teoman Kerman, babalarının anısına bunu Kasım 2018 tarihinde bastırırlar.
Böylesine etkin ve yetkin bir yapıtı okurlara parasız olarak ulaştırırlar. Bizlerin de edindiği bu özgün yapıt için Kerman kardeşlere sonsuz teşekkürler. M.G.
26 Kasım 2022