Yüce dinimiz toplumsal yardımlaşma ve dayanışmaya en büyük önemi veren bir dindir. İslam’da yardımlaşma dinimizin olmazsa olmazlarındandır.
Dinimizde yardımlaşma kurumları iki çeşittir. Birisi zekat, öşür, fitre, fidye, kurban ve benzerleri olanlardır ki sadece zengin olanların müslüman fakirlere mecburen verilmesi farz olanlardır. Bu yazımızda zekata göre daha kapsamlı, geniş alanı olan toplumun her kesiminin yararlanabildiği ve verilmesi mecburi olmayan ancak Allah katında çok değerli olan sadakadan bahsedeceğiz.
Kapsamı zekattan daha geniş olan sadaka hayırlar demektir. Allah yolunda yapılabilen maddi manevi her hayırlı iş, hatta bir tebessüm ve okşama bile sadakadır. Kişinin amel defterini öldükten sonra bile sevapla dolduran hayırın adı da sadakadır.
Sadaka insanı yaratılış gayesine ulaştıran kısa yolun adıdır. İnsandaki merhametin, acıma hissinin, cömertlik olarak topluma yansımasıdır. Sadaka, günah kirini temizleyen sevap suyudur.
Yapılan sadakaların mümine kazandırdığı sevabın hududu yoktur. Sadaka sosyal barışın sigortasıdır. Sadaka toplumda ayırımsız herkese, özellikle muhtaçlara verilir. R.SAV. efendimiz “Her iyilik sadakadır” buyuruyor.
Ulu Allah’ın ve yüce peygamberimizin sadaka ile ilgili buyruk ve tavsiyelerini verelim:
-Ey inananlar! En çok sevdiğiniz mallarınızdan Allah yoluna sadaka olarak harcamadıkça Allah katındaki yüksek derecelere ulaşamazsınız. (Sizin yüceliğiniz sadaka-iyiliklerinizin çokluğu ile orantılıdır.) Ali İmran suresi, 92. ayet)
-İnsanlardan ihtiyaç sahiplerine, mallarını gece gündüz gizli ve açık sadaka-hayır olarak sarfedenlere ulu Allah bu yaptıklarının karşılığını çok fazlasıyla mutlaka verecektir. Mallarını böylesine hayır yollarında harcayanlara hiçbir korku ve hüzün yoktur. (Bakara, 274. ayet)
-Ey habibim! Allah yolunda mallarınızı seve seve harcayanların örneği toprağa ekilen ve bir daneden çıkan 7 başak veren, her başakta 100 dane olan 7 başakta 700 buğday tanesi bulunan ekinler gibidir. İşte Allah sizin sadakalarınızı da 1’e 700 olarak değerlendirecek, yerine bundan daha fazlasını koyacak, ahirette de kat kat fazlasını verecektir. (Bakara suresi 261-262-263-264. ayet)
Bu ayetlerin devamında bu kadar derecelere ulaştıran sadaka ve iyiliklerin gösterişten uzak, incitici olmayan, başa kakılmayan, yüreğinden koparak ve iyilik yaptığı için sonsuz mutluluk duyan hayır sahiplerini övmektedir. Hatta Sebe suresinin 39. ayetinde; Hayır sahibinin daha bir hayırı yapmaya niyet ettiği anda sadakayı vermeden ulu Allah onun yerine kat kat fazlasını hemen vereceğini bildiriyor.
-Kendi istek ve arzuları ile içten gelerek mutluluk duyarak sadaka verenlere cennet kapıları (8 cennet) açılacak, istediğiniz cennete istediğiniz kapıdan girin denilecektir. Çünkü sizin sadaka vermeniz yüce Allah’ın hoşuna gitti. Çünkü cennetin kapısını cömertlik açacaktır, denilecektir. (Bakara suresi 272. ayet)
-R.SAV. efendimiz de, “Ey ümmetim, ben fakirim demeyin, gücünüz nisbetinde sadaka verin. Yarım hurba ile bile olsa cehennem ateşinden korunun. Sadaka cehennem ateşini söndüren su, sadaka cehennem ateşinden sizi koruyan zırhtır. Hiç olmazsa iyi bir sözle sadakalaşın” buyuruyor.
-R.SAV. insanlara bir gün şöyle seslendi; Ey insanlar beni dikkatle dinleyiniz. Cömertler mutlaka cennete gireceklerdir. Bu Allah’ın kesin emridir. Ben de buna kefilim. Bunu size iletici bir elçiyim.
-Bütün cimriler kesin cehenneme gireceklerdir. Bu da Allah’ın vaadidir.
-Allah bazı kullarını insanlar içerisinde kullarına iyilik yapmaları için yaratmış ve onları servetle donatmıştır. O hayır sahipleri sadaka verdiklerinde duydukları tadı, lezzeti, dünyada hiçbir şeyden alamazlar. İhtiyaç sahipleri onların kapılarına iş, aş, eş, yardım için dizildiklerinde sakın onları külfet saymayın, onlar nimettir. (Arının baldıran otu ile ne işi olur –Mevlana-)
-R.SAV. buyurdu ki; İki huy, güzel ahlak vardır ki, sahibine herkes imrenir.
Birisi; Allah ona servet vermiş, muhtaçlara sadaka olarak aktarıyor. Hak yoluna sarfediyor. İnsanlara iş, aş veriyor.
İkincisi; Allah o kişiye ilim, hikmet, bilgi vermiş, onu insanlarla paylaşarak onları karanlıklardan aydınlığa çıkarmak için öğretiyor, anatıyor. (Buhari müslim, nura doğru, sh 2011)
Son hadisi şerif: R.SAV. efendimiz buyuruyor: Her sabah gökten iki melek iner, akşama kadar şu duayı yapar; Yarabbi, hayır, iyilik, sadaka sahibi cömert kullarının malını artır, sıkıntısını gider, onlara bol bol ver ki muhtaç kullarına versinler.
Öbür melek de; Yarab, cimrinin malını yok et, malını ona sıkıntı yap, çünkü kendini malın hakiki sahibi sanıyor, diye ona beddua ederler.
Son söz: Dünyada ve ahirette en çok sevilenler kimlerdir? Cevap; Hayır, hasenat, iyilik sahibi cömertlerdir. Yani sadaka yarışı yapanlardır.
En sevimsiz onlanlar ise; kimseye yararı olmayan cimri, hasis, katı yürekli, sevimsiz insanlardır.
Rad Suresi 11. ayet, sh. 249:
Ulu Allah sevgili kulları için; “Onların önleri arkalarında okullarını koruyucu melekler yaratmıştır. Görevler (Allahın kullarına Allah’ın nimetlerini taksim eden) o iyi insanları korumaktır. Onlara hiçbir felaket ulaşmaz.”