İnsan, yaratılışı itibariyle toplu halde yaşamak zorundadır. Bu ise toplu halde yaşayan insanları bu yaşamın bir gereği olarak bir takım kurallara uymak mecburiyeti vardır. İşte bunlardan birisi de, beraber yaşadığımız komşularımıza karşı olan sorumluluklarımız, yani vazifelerimizdir.
Bizlerin en yakınımız, ailemiz, akrabalarımız, dost ve arkadaşlarımız, iş ortaklarımız ve bunların hepsini kapsayan komşularımızdır. Komşuluk akrabalıktan önemlidir. Çünkü komşun sana daha yakındır. Uzaktaki oğlun-kızın gelinceye kadar yakındaki komşun çeneni bağlar demişlerdir.
Kimler komşudur?
İslam ahlakında, bir komşu kırk haneden, komşudan sorumludur. Böylece toplum belde halkı müteselsilen birbirinden sorumludur. Yani komşuluğun alanı geniştir. Komşuluklar genellikle mekan itibariyle oluşmaktadır.
1.Ev, bina, daire komşularımız komşulukların en önemlisidir. Çünk üher gün belki her saat yüz yüze olduğumuz komşu ev komşularımızdır. Bugün sosyal ve ekonomik güçlüklerin zorlaması ile birçok ailenin bir binada, apartmanda yaşamaları komşuluk ilişkileri daha karmaşık ve daha zor hale getirmektedir. Böylece komşuluk hukuku daha çok önem kazanmaktadır. Durum bu olmsına rağmen, birçok kişiler bir apartmanda yaşamaların arağmen komşunun-komşudan haberi yoktur. İnsanlar böylesine birbirlerinden bigane ve duyarsız olmuşlardır.
2.komşuluk şekli; işyeri komşuluğu: İkinci derecede bir komşuluk önemlidir. Dükkan komşuluğun maksat ticaret olduğu için daha bir önemi vardır. Yardımlaşma ön plana çıkmaktadır. Ödünç alıp-verme gibi yardımlaşmalar.
3.Tarla, bağ, bahçe komşuluğu da önemlidir. Komşuya zarar verecek hiçbir hareket yapılmamalıdır. Gölgesine güneşine bile engel olunmamalıdır.
Komşulukla ilgili Allah’ın cc. emri R.SAV.in tavsiyeleri nelerdir, buna bir bakalım.
Nisa Suresinin 35.ayetinde ulu rabbimiz bakınız ne buyuruyor: (Bu size kesin emirdir) “Allah’a ibadet ediniz. Hiçbir şeyi Allah’a eş, ortak aracı etmeyiniz. Ana ve babaya itaat ve iyilik ediniz. Akrabaya, yetimlere, muhtaçlara, yakın ve uzak komşularınıza samimi olduğunuz, birlikte bulunduğunuz arkadaşlarınıza ve yolda kalmışlara (ben bunu gurbette okuyan öğrenciler olarak yorumluyorum) yardım edin. İyilik edin. İyi muamelede bulunun. Allah böbürlenen ve kendini beğenenleri asla sevmez” buyuruyor.
R. SAV. de komşulukla ilgili;
-Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse komşusuna iyilik etsin. Asla eziyet etmesin.
-Komşu komşusunun namusunu, şerefini korusun.
-Komşunuzun ihtiyacını giderin.
-Komşusu aç iken, tok yatan bizden değildir.
-Yahni, et pişirdiğinde mutlaka komşuna da ver.
-Sizin en hayırlınız, komşusuna hayırlı olanınızdır.
-Yarabbi kötü komşunun şerrinden bizleri koru.
-Sokaktan geçen bir kadın için sahabiler, Ya Resulallah, bu kadın akşama kadar oruç tutar, sabaha kadar namaz kılar. İnşallah cennetliktir, dediler. R.SAV. hayır, o cehennemliktir. Çünkü komşusuna eziyet ediyor. Komşunun komşusundan razı olması cennetlik alametidir, buyurdular.
Yine; komşularına eziyet edenler mahşere, elleri ayakları lomadığı halde yuvarlanarak getirilecektir.
-Sizin en hayırlınız, komşusunun eziyetine, şerrine sabredenlerinizdir.
-Sizden biriniz kendisi için sevip istediğini diğer müminler için de sevip istemedikçe kamil iman etmiş olmazsınız.
-Cebrail A.S. her gelişinde bana komşu hakkını tavsiye ederdi. O kadar ki yalanla ulu Allah komşuyu komşuya mirascı kılacak zannettim. Buhari, “Hadisler.”
Komşulukla ilgili Atasözleri:
-İyi dost, hayırlı komşu, hayırsız evlattan daha iyidir.
-Komşu komşunun külüne muhtaçtır.
-Komşunun tavuğunu iste ki, Allah sana kaz versin.
-Gülme komşuna gelir başına.
-Ev alma komşu al. Daralınca kapısını çal.
-Komşuna danışmadan evini satma.
-Kötü komşu insanı hacet sahibi yapar.