Zaman zaman birkaç saatlik ateşkes yapılmıştır. Nitekim 4 Mayıs gecesi yapılan İngiliz taarruzunda, her iki taraf ağır kayıp vermiş ve yapılan böyle bir ateşkesle 500 İngiliz ölüsü kaldırılmıştır. Çanakkale Savaşı askeri açıdan büyük bir zaferdir. Ama onu bütün zamanlar için bir başlangıç noktası yapan karakteri; Müttefikleri Çanakkale’de durdurmaları, Türkiye’yi yıkımdan korumuş, dolayısıyla o tarihte lidersiz, örgütsüz, moralsiz ve bağımsızlığını kaybetmiş bir milletin haritadan silinmesini engellemiştir.
Mustafa Kemal’in muharebeler sırasında özellikle 25 Nisan ve 10 Ağustos 1915 tarihlerindeki inisiyatifi sadece milletin kaderi üzerinde tayin edici olmamış; aynı zamanda edindiği haklı şöhret, 19 Mayıs 1919, Amasya Genelgesi, Erzurum ve Sivas Kongreleri ile TBMM’nin açılışına dek uzanan süreçteki liderliğini de sağlamıştır. Kendi vatanının kutsal hürriyeti için toprağa girmeyi tercih eden Türkler, Çanakkale’de nelere kadir olduklarını öncelikle kendilerine, sonra diğer milletlere ispatladılar. Çanakkale yeniden bir millet olabilmenin temelinin atıldığı yerdir. Çanakkale’nin tüm millete verdiği özgüven, Birinci Dünya Savaşı’nda yaşanan büyük yenilgi ve yıkıma rağmen, İstiklâl Savaşı’nın gerçekleştirilmesini sağlayarak Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin sonsuza dek yaşayacağının ve yaşatılacağının temel taşının atıldığı yerdir.
*
Menzil emrindeki sağlık birliklerinde 150 yataklı iki harp hastanesi birleştirilerek ve genişletilerek Lapseki’de bin yataklı bir harp hastanesi kuruldu. Çardak’taki 150 yataklı harp hastanesi de bin yataklı bir hastaneye çevrildi. Biga’da ve Dimetoka’da 500 yataklı, Erdek’te de 400 yataklı üç menzil hastanesi daha açıldı. Karabiga ve Şarköy’de de 150 yataklı harp hastaneleri açıldı. Bu arada Gelibolu kasabası sık sık bombardıman edilince, buradaki Kızılay Hastanesi Şarköy’e, kışla içindeki hastane de Tekirdağ’a nakledildi. 25 Nisan 1915-30 Haziran 1915 arası Akbaş ve Ağa Dere Sevkiyat hastanelerinden geriye, menzil ve vatan hastanelerine 56.396 yaralı ve 2.355 hasta sevk edilmişti . 1915 Temmuz’undan sonra cephede toplanan birlik sayısı arttığı için sağlık kuruluşları da takviye edildi. Ağa Dere’deki dört seyyar hastane bir araya getirilerek ağır yaralılar için büyük bir hastane kuruldu. Menzil hattında Mürefte’de 350 yataklı bir menzil hastanesi, Galata Köyü’nde 60 yataklı bulaşıcı hastalıklar hastanesi açılmıştı.
(SÜRECEK)