TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı görevinde bulunan Prof. Dr. Nejat Akar, Klinik Moleküler Patoloji ve Genetik, Cagliari Üniversitesi Tıp Fakültesi ve ABD’nin Maryland eyaletine bağlı Montgomery ilçesinde Bethesda bulunan Ulusal Sağlık Enstitüleri, Ulusal Kanser Enstitüsü’nde moleküler genetik konusunda çalışmalarda bulunmuştur.
“Anılarda İstanbul'un İşgali 1. Dünya Savaşında Çocuklar”, “Bozkır Çocuklarına Bir Umut” gibi birçok kitabı da bulunan Nejat Akar, ulusal ve uluslararası birçok dernek ve kuruluşa üye olan bir bilim insanıdır. Bu yazımda siz değerli okurlara Prof. Dr. Nejat Akar’ın “Anadolu’da Bir Hekim-Albert Eckstein” isimli kitabını tanıtacağım. 1999 yılında ilk baskısı yapılan kitap, 2003, 2005, 2008 yıllarında yeni eklenen belgelerle tekrar yayınlanır. Daha sonraları yeni bilgi ve belgelerin bulunması, Prof. Dr. Alp Can ve Ayşe Aysu Oral’ın katkıları ile son şekli verilen kitap, 2017 yılında raflardaki yerini alır.
Prof. Dr. Nejat Akar, bu kitabında Ankara Numune Hastanesi’nde çocuk doktoru olarak göreve başlayan, görev süresi boyunca Anadolu’yu adım, adım gezerek binlerce çocuğu ve ailesini tedavi eden Dr. Albert Eckstein’in etkileyici yaşam öyküsünü anlatıyor. Eckstein, sadece 14 yıl boyunca mesleğini icra etmekle kalmamış, aynı zamanda dönemin Anadolu’sunu ve insanlarını çektiği fotoğraflarla ölümsüzleştirmiştir.
Bu kitaptaki bilgi, belge ve fotoğrafları kullanmam konusunda bana izin veren değerli hocam Prof. Dr. Nejat Akar’a en içten teşekkürlerimi sunuyorum.
Millî Mücadele ve Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasından sonra Mustafa Kemal Atatürk, hedeflerini "Türk milletinin son asırlarda geri kalmasına neden olan bütün kurumları kaldırarak yerine milletin karakterine, şartlara ve çağın gereklerine uygun ve ilerlemeyi sağlayacak yeni kurumlar kurmak ve Türkiye'yi çağdaş medeniyetler seviyesine çıkartmaktır” diyerek açıklar. Bu amaçla yeni kurulan kurumlardan biri olan Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti’ne (Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı) Dr. Refik Saydam’ı atar.
Refik Saydam, Devlet Sağlık Örgütünü genişletmek, doktor, sağlık memuru ve ebe yetiştirmek, numune hastaneleri ile doğum ve çocuk bakımevleri açmak, sıtma, verem ve trahom, gibi önemli hastalıklarla mücadele etmek, sağlıkla ilgili kanunları yapmak, sağlık ve sosyal yardım örgütünü köylere kadar götürmek, merkezî hıfzıssıhha enstitüsü ve hıfzıssıhha okulları kurmak için çalışmalara başlar.
Atatürk'ün vizyonuyla, Nazi Almanya’sından gördükleri baskı nedeniyle ülkelerini terk etmek zorunda olan bilim insanlarının ülkemize kabul edilenler arasında olan Prof. Dr. Albert Eckstein, Ankara Tıp Fakültesinin kuruluşunda görev almak üzere Ankara'ya ailesi ile birlikte 1935 yılında gelerek Ankara Numune Hastanesinde göreve başlar. Sağlık Bakanı Dr. Refik Saydam'la yaptığı bir görüşmede, Dr. Saydam, “Gazi hazretlerinin deyişiyle, Türk vatandaşının sağlığı ve sağlamlığı, her zaman üzerinde durulacak ulusal sorunumuzdur. Sizden Türkiye'de çocuk sağlığı ve hastalıkları konusunda bir rapor hazırlamanızı istiyorum. Bu rapor da halen sorumlu olduğum Bakanlığın çocuk sağlığı politikasını belirleyici olacaktır.
Çünkü inanıyoruz ki, ulusumuzun çocuklarının sağlıklı ve gürbüz olmaları, sağlıklı koşullarda yaşamalarının sağlanması devletin temel görevidir. Ancak üzerinde önemli durduğum nokta, bu raporu hazırlarken bana Alman düşünceleriyle gelmeyin. Alman düşüncesi ülkemiz için uygun olmayabilir. O nedenle tüm Anadolu'yu gezin, inceleyin ve ondan sonra bize öneride bulunun” diyerek önceliklerinin halk sağlığı ve koruyucu hekimlik olduğunun altını çizer.
Bu büyük görevi üstlenen Eckstein, yanında asistanı Selahattin Tekand ile birlikte ilk Anadolu köyleri gezisine Temmuz 1937 yılında başlar. Yozgat, Çorum, Samsun, Amasya, Sivas, Seyhan, İçel, Gaziantep, Niğde, Kayseri, Konya, Afyonkarahisar, Eskişehir merkez ve köylerine gidilir.
24 Temmuz 1937 yılında Yozgat üzerinden Çorum’a gelen ekip, Çorum’da Alaca, Alacahöyük, Ahilyas, Bozboğa, Kadıkırı, Kılıçören, Büğdüz köylerinde başta çocuk ve anneleri muayene eder, poliklinik hizmetleri verir, aşılar yapar, kinin ve ilaç dağıtımını yapar.
24 Temmuz 1937’de başlayan Çorum ziyareti 28 Temmuz 1937 tarihinde Samsun yolculuğu ile son bulur.